Fluor to najskuteczniejszy, dobrze przebadany „parasol” przeciw próchnicy. Regularne używanie past z fluorem zmniejsza przyrost nowych ubytków u dzieci o ~24–43%, pod warunkiem odpowiedniego stężenia i ilości pasty. Kluczowe jest też to, ile pasty dziecko połyka — maluchy połykają nawet 40–80% porcji, przedszkolaki 20–50%, a starszaki zwykle <20%. Dlatego dawkujemy mądrze.
Stężenia fluoru a wiek
-
0–3 lata – pasta 1000 ppm F.
Porcja: smear (śladowa, jak ziarnko ryżu), 2× dziennie. -
3–6 lat – pasta 1000–1450 ppm F.
Porcja: ziarnko grochu (~0,25 g), 2× dziennie. -
≥6 lat – pasta 1450 ppm F.
Porcja: ziarnko grochu do ~1 cm paska (0,25–0,5 g), 2× dziennie.
Wyższe stężenia (np. 5000 ppm) stosuje się wyłącznie po zaleceniu stomatologa u dzieci z bardzo wysokim ryzykiem próchnicy.
Ile fluoru jest w paście? Proste przeliczenia
-
1000 ppm = 1 mg fluoru w 1 g pasty.
-
1450 ppm = 1,45 mg/g.
Typowe porcje:
-
Smear ≈ 0,1 g
– 1000 ppm → 0,10 mg F; 1450 ppm → 0,145 mg F. -
Ziarnko grochu ≈ 0,25 g
– 1000 ppm → 0,25 mg F; 1450 ppm → 0,36 mg F. -
1 cm paska ≈ 0,5 g
– 1450 ppm → ~0,73 mg F.
Jeśli 2-latek połknie 60% porcji „ziarnko grochu” 1000 ppm, przyjmie ok. 0,15 mg F. Dla 12-kg dziecka to 0,0125 mg/kg — wyraźnie poniżej progu, przy którym rośnie ryzyko fluorozy.
Bezpieczeństwo: wartości orientacyjne
-
Pożądane dzienne spożycie: ok. 0,05–0,07 mg/kg m.c. (łącznie z wody, jedzenia, pasty).
-
Ryzyko łagodnej fluorozy rośnie przy długotrwałym przekraczaniu ~0,1 mg/kg m.c./dobę w okresie formowania szkliwa (głównie do 6. r.ż.).
-
Górne poziomy tolerancji (UL, cała dieta):
1–3 lata: ~1,3 mg/d; 4–8 lat: ~2,2 mg/d; ≥9 lat: ~10 mg/d.
Dobrze dobrana porcja pasty i nadzór rodzica trzymają dzienne spożycie daleko poniżej tych limitów.
Jak dawkować w praktyce - krok po kroku
0–3 lata
-
Nałóż cieniutki film pasty 1000 ppm (smear) na włosie.
-
Myj rano i wieczorem.
-
Po myciu nie popijaj — nadmiar wytrzyj, nie wymuszaj płukania (mniejsze dzieci i tak połykają).
3–6 lat
-
Nałóż ziarnko grochu 1000–1450 ppm.
-
Ucz wypluwania pasty, ale nadal bez intensywnego płukania.
-
Rodzic prowadzi szczoteczkę; samodzielność dziecka = dodatkowe ruchy, nie zamiast.
≥6 lat
-
1450 ppm, porcja ziarnko grochu–1 cm (zależnie od ryzyka i współpracy).
-
Włącz nitkowanie przestrzeni stycznych.
-
U młodszych szkolniaków wciąż kontroluj dokładność mycia „po sobie”.
Wysokie ryzyko próchnicy - modyfikacje
Czynniki: słodkie napoje między posiłkami, aktywna próchnica u rodzica/rodzeństwa, aparat ortodontyczny, hipoplazje szkliwa.
-
Rozważ górny zakres stężenia (1450 ppm już od 3–4 r.ż. po ocenie lekarza).
-
Lakier fluorkowy co 3–6 mies. zmniejsza przyrost nowych ubytków o ~40%.
-
Pamiętaj, że dzieci z aparatem odkładają nawet o 20–30% więcej płytki bez dodatkowych narzędzi (jednopęczkowa, irygator).
Najczęstsze błędy i ich konsekwencje
-
Pełna szczoteczka pasty u malucha – łatwo przekroczyć potrzebną dawkę, a skuteczność nie rośnie.
-
Pasty „bez fluoru dla dzieci” – nie zapewniają ochrony; działają jak zwykły detergent.
-
Zbyt rzadkie mycie – pominięcie jednej sesji zwiększa bakteryjne obciążenie płytką po 24 h o kilkadziesiąt procent.
-
Mocne płukanie po myciu – wypłukuje fluor ze szkliwa, skracając jego działanie.
-
Brak nadzoru – przedszkolaki realnie myją <60 s, co obniża usuwanie płytki o 30–50%.
Szybka ściąga dawek
-
Smear (0–3 lata, 1000 ppm) → ok. 0,10 mg F.
-
Ziarnko grochu (3–6 lat, 1000–1450 ppm) → 0,25–0,36 mg F.
-
1 cm paska (≥6 lat, 1450 ppm) → ~0,73 mg F.
Dwie takie sesje dziennie, z realnym wypluwaniem u starszych dzieci i bez intensywnego płukania, zapewniają skuteczną i bezpieczną ekspozycję na fluor — dokładnie tam, gdzie jest potrzebny: na powierzchni szkliwa.
Dentistree - Stomatologia Dziecięca
ul. Oś Królewska 18 lok. U2
02-972 Warszawa – Wilanów
Skontaktuj się
