Choroby przyzębia to jedna z najczęstszych i jednocześnie najbardziej lekceważonych dolegliwości jamy ustnej. Obok próchnicy stanowią główną przyczynę utraty zębów u dorosłych. Choć mogą rozwijać się bez wyraźnych objawów bólowych, ich skutki są poważne – od krwawiących dziąseł, przez rozchwianie zębów, aż po ich całkowite wypadanie. Co jednak istotne, zdecydowana większość tych chorób ma podłoże bakteryjne i można im skutecznie zapobiegać poprzez prawidłową higienę jamy ustnej.
Czym są choroby przyzębia?
Przyzębie to zespół tkanek odpowiedzialnych za utrzymanie zębów w zębodole. Składa się z dziąseł, ozębnej, cementu korzeniowego i kości wyrostka zębodołowego. Gdy dojdzie do stanu zapalnego w tych tkankach, mówimy o chorobach przyzębia. Ich najczęstsze formy to:
-
Zapalenie dziąseł (gingivitis) – najłagodniejsza i odwracalna postać choroby, wywołana nagromadzeniem płytki bakteryjnej.
-
Zapalenie przyzębia (periodontitis) – przewlekła, postępująca postać choroby, prowadząca do zaniku kości i utraty zębów.
W początkowym stadium choroby przyzębia objawy mogą być bardzo subtelne – lekkie krwawienie podczas szczotkowania czy obrzęk dziąseł. Z czasem jednak dochodzi do powstawania głębokich kieszonek dziąsłowych, zaniku kości i rozchwiania zębów.
Statystyki, które niepokoją
Dane epidemiologiczne wskazują, że choroby przyzębia stanowią globalny problem zdrowotny. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), ponad miliard ludzi na świecie cierpi na różne postaci choroby przyzębia, a 11% dorosłej populacji doświadcza jej ciężkich form.
W Polsce statystyki również nie są optymistyczne:
-
ponad 70% dorosłych Polaków ma objawy zapalenia dziąseł lub przyzębia,
-
około 40% osób po 65. roku życia wykazuje zaawansowane zmiany przyzębia,
-
jedynie 20–25% pacjentów regularnie poddaje się zabiegom higienizacyjnym u stomatologa.
Najbardziej niepokojący jest jednak fakt, że ponad połowa pacjentów nie zdaje sobie sprawy z obecności choroby przyzębia, ponieważ nie boli i nie powoduje wyraźnego dyskomfortu w początkowej fazie.
Jak bakterie niszczą przyzębie?
Głównym czynnikiem wywołującym choroby przyzębia są bakterie bytujące w płytce nazębnej. Płytka to lepka warstwa mikroorganizmów i resztek pokarmowych, która tworzy się już kilka godzin po umyciu zębów. Jeżeli nie jest regularnie usuwana, dochodzi do jej mineralizacji i powstania kamienia nazębnego, który jest jeszcze trudniejszy do usunięcia i stanowi idealne środowisko dla rozwoju drobnoustrojów chorobotwórczych.
W wyniku działania bakterii dochodzi do:
-
przewlekłego stanu zapalnego dziąseł,
-
degradacji włókien łączących ząb z kością,
-
stopniowego zaniku kości wyrostka zębodołowego,
-
rozchwiania i utraty zębów.
Rola codziennej higieny jamy ustnej
Najskuteczniejszą bronią w walce z chorobami przyzębia jest codzienna, prawidłowo prowadzona higiena jamy ustnej. To proste czynności, które – jeśli wykonywane systematycznie – pozwalają utrzymać przyzębie w dobrym stanie przez całe życie.
Do podstawowych elementów higieny należą:
-
Szczotkowanie zębów minimum 2 razy dziennie, najlepiej przez 2–3 minuty, szczoteczką manualną lub elektryczną.
-
Czyszczenie przestrzeni międzyzębowych – nici dentystyczne, szczoteczki międzyzębowe, irygatory.
-
Używanie płynów do płukania jamy ustnej, które pomagają zredukować ilość bakterii.
-
Regularne wizyty u higienistki stomatologicznej – usuwanie kamienia nazębnego i osadów co 6 miesięcy.
Według badań przeprowadzonych wśród pacjentów w Europie Środkowej:
-
jedynie 58% osób dorosłych używa nici dentystycznej przynajmniej raz w tygodniu,
-
zaledwie 15% pacjentów stosuje irygator wodny,
-
aż 35% Polaków myje zęby krócej niż 1 minutę.
Higiena domowa a higiena profesjonalna
Nawet najlepiej prowadzona higiena domowa nie jest w stanie całkowicie zapobiec odkładaniu się kamienia nazębnego. Dlatego niezbędne są regularne wizyty higienizacyjne u dentysty lub higienistki, w ramach których przeprowadza się:
-
Skaling naddziąsłowy i poddziąsłowy – usunięcie kamienia nazębnego.
-
Piaskowanie – usuwanie osadów i przebarwień.
-
Polerowanie i fluoryzacja – wygładzenie powierzchni zębów i ochrona szkliwa.
Pacjenci, u których występują objawy zapalenia dziąseł lub przyzębia, powinni poddawać się zabiegom higienizacyjnym co 3–4 miesiące, aby zapobiec nawrotom choroby.
Edukacja jako klucz do zdrowia
Jednym z największych wyzwań w walce z chorobami przyzębia jest świadomość pacjentów. Wielu ludzi nie wie, że krwawienie dziąseł podczas szczotkowania to nie „normalny objaw”, ale pierwszy sygnał choroby. Zbyt często pacjenci zgłaszają się do dentysty dopiero wtedy, gdy ząb zaczyna się ruszać lub wypada.
Edukacja w zakresie higieny jamy ustnej powinna być prowadzona od najmłodszych lat – w domu, szkole, a także w gabinetach stomatologicznych. Rolą lekarzy i higienistek jest nie tylko leczenie, ale przede wszystkim profilaktyka i motywowanie pacjentów do codziennej dbałości o jamę ustną.
Periodontolog w Warszawie
ul. Oś Królewska 18 lok. U2
02-972 Warszawa – Wilanów
Skontaktuj się
