Obniżone dziąsła, nazywane również recesją dziąseł, to problem zdrowotny, który dotyczy zarówno estetyki, jak i funkcji jamy ustnej. Zjawisko to polega na cofnięciu się tkanek dziąsłowych w kierunku korzeni zębów, co prowadzi do odsłonięcia korzeni. Chociaż początkowo może nie powodować większych dolegliwości, nieleczona recesja dziąseł może prowadzić do poważnych problemów, takich jak nadwrażliwość zębów, choroby przyzębia czy nawet utrata zębów.
Przyczyny obniżania się dziąseł
Recesja dziąseł ma wiele przyczyn, zarówno związanych z niewłaściwą higieną jamy ustnej, jak i czynnikami genetycznymi czy chorobowymi. Do najczęstszych przyczyn zaliczamy:
- Choroby przyzębia
Zapalenie dziąseł oraz przewlekłe zapalenie przyzębia są jednymi z głównych powodów cofania się dziąseł. Infekcje bakteryjne wywołują stan zapalny, który prowadzi do destrukcji tkanek przyzębia, w tym dziąseł i kości wyrostka zębodołowego. - Nieprawidłowa higiena jamy ustnej
Zarówno niedostateczna higiena, jak i nadmierne szorowanie zębów mogą przyczyniać się do recesji dziąseł. Używanie szczoteczki o zbyt twardym włosiu lub nieprawidłowa technika szczotkowania może powodować mechaniczne uszkodzenia tkanek dziąsłowych. - Złe nawyki żywieniowe i bruksizm
Spożywanie kwaśnych pokarmów oraz napojów może przyczyniać się do erozji szkliwa i osłabienia tkanek dziąseł. Bruksizm, czyli zgrzytanie zębami, również wywołuje przeciążenie tkanek podporowych zębów, co może prowadzić do ich cofania. - Czynniki genetyczne
Badania wskazują, że genetyka odgrywa znaczącą rolę w predyspozycjach do recesji dziąseł. Osoby, które mają cienki biotyp dziąsłowy, są bardziej narażone na cofanie się tkanek w odpowiedzi na czynniki mechaniczne czy zapalne. - Zmiany hormonalne
Wahania poziomu hormonów, szczególnie u kobiet w okresie ciąży, menopauzy lub przy stosowaniu antykoncepcji hormonalnej, mogą wpływać na zdrowie dziąseł, czyniąc je bardziej podatnymi na uszkodzenia. - Nieprawidłowe ułożenie zębów
Krzywe zęby lub wady zgryzu mogą powodować nierównomierne obciążenie tkanek dziąsłowych, co sprzyja ich recesji. - Palenie tytoniu
Dym tytoniowy ma destrukcyjny wpływ na tkanki jamy ustnej, ograniczając ich zdolność do regeneracji i sprzyjając chorobom przyzębia, które prowadzą do recesji dziąseł.
Objawy obniżonych dziąseł
Początkowe etapy recesji dziąseł mogą być trudne do zauważenia, dlatego wiele osób nie zdaje sobie sprawy z problemu, dopóki nie pojawią się bardziej widoczne objawy. Do najczęstszych symptomów należą:
- Odsłonięcie korzeni zębów – Zęby mogą wydawać się dłuższe niż wcześniej.
- Nadwrażliwość zębów – Odsłonięte korzenie są bardziej wrażliwe na bodźce termiczne, chemiczne i mechaniczne, co objawia się bólem przy spożywaniu zimnych, gorących czy kwaśnych pokarmów.
- Krwawienie dziąseł – Szczególnie podczas szczotkowania lub nitkowania zębów.
- Zmiana koloru dziąseł – Tkanki mogą stać się blade, zaczerwienione lub mieć nierówną strukturę.
- Powstawanie kieszonek dziąsłowych – Gdy dziąsła cofają się, mogą tworzyć się przestrzenie między dziąsłami a zębami, które są trudne do oczyszczenia i sprzyjają gromadzeniu się płytki nazębnej.
Diagnoza recesji dziąseł
Diagnozowanie obniżonych dziąseł wymaga konsultacji stomatologicznej. Podczas wizyty lekarz ocenia stan dziąseł, mierzy ich wysokość za pomocą specjalistycznych sond periodontologicznych oraz wykonuje zdjęcia rentgenowskie, aby ocenić stan kości podporowych zębów. Wczesne wykrycie problemu pozwala na wdrożenie odpowiedniego leczenia i zapobieganie powikłaniom.
Leczenie obniżonych dziąseł
Leczenie recesji dziąseł zależy od jej przyczyny, stopnia zaawansowania oraz ogólnego stanu zdrowia jamy ustnej pacjenta. Wyróżnia się zarówno metody zachowawcze, jak i chirurgiczne.
- Leczenie zachowawcze
W początkowych stadiach recesji można zastosować:- Zmianę nawyków higienicznych – Wprowadzenie delikatniejszej techniki szczotkowania oraz stosowanie szczoteczek z miękkim włosiem.
- Leczenie nadwrażliwości zębów – Preparaty fluorkowe i pasty do zębów przeznaczone do zębów wrażliwych mogą zmniejszyć objawy.
- Skaling i piaskowanie – Usuwanie płytki nazębnej i kamienia pomaga zmniejszyć stan zapalny dziąseł.
- Leczenie chirurgiczne
W przypadku zaawansowanej recesji konieczne może być przeprowadzenie zabiegów chirurgicznych, takich jak:- Przeszczep tkanki dziąsłowej – Tkanka pobrana z podniebienia lub innych miejsc jamy ustnej jest przeszczepiana w miejsce recesji, co pozwala odbudować objętość dziąseł.
- Zabiegi regeneracyjne – Stosowanie membran, białek stymulujących regenerację czy materiałów kostnych w celu odbudowy utraconych tkanek.
- Korekta zgryzu – Jeśli recesja wynika z wad zgryzu, może być konieczne leczenie ortodontyczne.
- Farmakoterapia
Wspomagająco stosuje się leki przeciwzapalne, antybiotyki miejscowe lub ogólne oraz środki wspomagające regenerację dziąseł.
Zobacz: Leczenie obniżonych dziąseł - stomatolog periodentolog
Profilaktyka obniżonych dziąseł
Zapobieganie recesji dziąseł wymaga dbania o codzienną higienę jamy ustnej. Ważne jest stosowanie odpowiednich szczoteczek, delikatnych past oraz regularne wizyty u stomatologa. Unikanie czynników ryzyka, takich jak palenie tytoniu czy nadmierne spożycie kwaśnych pokarmów, również może pomóc w ochronie dziąseł. Regularne zabiegi profilaktyczne, takie jak skaling czy fluoryzacja, są kluczowe dla utrzymania zdrowia dziąseł na dłużej.
Wczesna interwencja i świadomość znaczenia zdrowia dziąseł pozwala nie tylko na uniknięcie powikłań, ale także na poprawę estetyki uśmiechu i komfortu życia pacjenta.
Bibliografia
- Cortellini, P., & Tonetti, M. S. (2009). "Periodontal regeneration and soft tissue management in the treatment of multiple gingival recessions". Journal of Clinical Periodontology, 36(1), 26–34. DOI:10.1111/j.1600-051X.2008.01254.x.
- Zucchelli, G., & De Sanctis, M. (2005). "Treatment of multiple recession‐type defects in patients with esthetic demands". Journal of Periodontology, 76(4), 893–902. DOI:10.1902/jop.2005.76.4.893.
- Trombelli, L., Farina, R., & Scabbia, A. (2005). "Gingival recession: A review of the literature". Periodontology 2000, 37(1), 88–108. DOI:10.1111/j.1600-0757.2005.00132.x.
- Lang, N. P., & Lindhe, J. (2015). Clinical Periodontology and Implant Dentistry. 6th ed. Wiley-Blackwell. ISBN: 978-1118940471.
- Chambrone, L., Chambrone, D., Lima, L. A., & Chambrone, L. A. (2010). "Prognostic factors in the treatment of gingival recession: A systematic review". Journal of Clinical Periodontology, 37(12), 1076–1086. DOI:10.1111/j.1600-051X.2010.01625.x.
- Marini, M. G., Greghi, S. L., Passanezi, E., & Sant'ana, A. C. (2004). "Gingival recession: Prevalence, extension, severity and associated factors in adults". Journal of Applied Oral Science, 12(3), 250–255. DOI:10.1590/S1678-77572004000300016.
- Tatakis, D. N., & Chambrone, L. (2015). "Periodontal soft tissue root coverage procedures: A systematic review from the AAP regeneration workshop". Journal of Periodontology, 86(2), S8–S51. DOI:10.1902/jop.2015.130674.
