Jeszcze do niedawna panowało przekonanie, że leczenie ortodontyczne to domena dzieci i nastolatków. Dziś coraz więcej dorosłych pacjentów decyduje się na korektę zgryzu – zarówno z powodów estetycznych, jak i funkcjonalnych. Leczenie wad zgryzu w dorosłym wieku niesie ze sobą inne wyzwania niż u dzieci, wymaga większej precyzji, interdyscyplinarnego podejścia oraz indywidualnego planowania, szczególnie gdy mamy do czynienia z chorobami przyzębia, brakami zębowymi czy wcześniejszym leczeniem protetycznym.
Motywacje dorosłych pacjentów do leczenia ortodontycznego
Powody, dla których dorośli zgłaszają się do ortodonty, są różnorodne:
-
Estetyka – chęć poprawy wyglądu uśmiechu, często w kontekście życia zawodowego lub prywatnego.
-
Funkcja – niewłaściwy zgryz może utrudniać żucie, powodować ścieranie zębów, przeciążenia w stawach skroniowo-żuchwowych (TMJ) i bóle głowy.
-
Przygotowanie do leczenia protetycznego lub implantologicznego – przesunięcie zębów w celu stworzenia miejsca pod koronę lub most.
-
Nawroty po wcześniejszym leczeniu ortodontycznym – brak retencji po zdjęciu aparatu może prowadzić do ponownego stłoczenia zębów.
-
Problemy periodontologiczne – migracja zębów w wyniku utraty kości, odsłoniętych szyjek czy recesji dziąseł.
Czym różni się leczenie dorosłych od leczenia dzieci?
Leczenie ortodontyczne dorosłych wiąże się z szeregiem specyficznych wyzwań:
-
Zakończony wzrost kości – w przeciwieństwie do dzieci, u dorosłych nie można już wpływać na rozwój szczęki i żuchwy. Oznacza to, że niektóre wady (szczególnie kostne) wymagają leczenia chirurgiczno-ortodontycznego.
-
Zmiany w przyzębiu – dorośli pacjenci często mają zaawansowane zmiany periodontologiczne, takie jak ubytki kości wyrostka zębodołowego, kieszonki dziąsłowe czy ruchomość zębów. Leczenie musi być delikatne, by nie pogłębić tych problemów.
-
Braki zębowe i stare uzupełnienia protetyczne – konieczność uwzględnienia mostów, koron, implantów i ich wpływu na możliwość przesuwania zębów.
-
Większa świadomość i oczekiwania – dorośli pacjenci są często bardziej zaangażowani, ale też bardziej wymagający. Oczekują szybkiego, komfortowego i dyskretnego leczenia.
Diagnostyka – klucz do sukcesu
U dorosłych pacjentów proces diagnostyczny musi być szczególnie dokładny. Wykonuje się:
-
skan wewnątrzustny i zdjęcia fotograficzne – ocena estetyki uśmiechu, symetrii twarzy, stanu uzębienia,
-
zdjęcia RTG panoramiczne, cefalometryczne oraz CBCT – ocena struktur kostnych, korzeni, obecności zmian okołowierzchołkowych,
-
badanie periodontologiczne – ocena głębokości kieszonek, recesji, poziomu kości,
-
ocena okluzji i stawu skroniowo-żuchwowego – sprawdzenie, czy występują objawy przeciążenia, bruksizmu czy dysfunkcji stawów.
Dopiero na tej podstawie można stworzyć realistyczny plan leczenia, często w porozumieniu z lekarzami innych specjalności.
Czas leczenia – czy dorośli leczą się dłużej?
Wbrew pozorom, czas leczenia dorosłych nie musi być znacząco dłuższy niż u młodszych pacjentów. W większości przypadków leczenie trwa od 12 do 24 miesięcy, choć bywa krótsze, gdy celem jest jedynie estetyczna korekta przednich zębów.
Faktyczny czas leczenia zależy od:
-
rodzaju wady (klasa II, III, otwarty zgryz, przodozgryz),
-
liczby i kondycji zębów,
-
obecności braków zębowych,
-
potrzeby wykonania zabiegów chirurgicznych,
-
współpracy pacjenta – szczególnie przy leczeniu alignerami.
W wielu przypadkach możliwe jest zastosowanie technik przyspieszających leczenie, takich jak mikroimplanty ortodontyczne, piezoincizja czy techniki przyrostu kości (augmentacja). U niektórych pacjentów stosuje się też hybrydowe leczenie – łączące aparat stały z nakładkami w różnych fazach terapii.
Współpraca z protetyką i implantologią
Ortodoncja dorosłych często nie kończy się zdjęciem aparatu, ale stanowi etap przygotowawczy do dalszego leczenia:
-
Odtworzenie przestrzeni dla brakujących zębów – przesunięcie zębów sąsiednich, by umożliwić wstawienie implantu lub mostu.
-
Ustawienie zębów pod odbudowę protetyczną – poprawa osi zęba przed wykonaniem korony lub licówki.
-
Utrzymanie pionowego wymiaru zwarcia – np. u pacjentów ze starciem zębów.
Zęby, które przez lata przemieszczały się na skutek braków zębowych, mogą znacznie utrudniać prawidłowe leczenie protetyczne. W takich przypadkach ortodonta współpracuje z protetykiem i chirurgiem, by przywrócić prawidłowe warunki zgryzowe i estetyczne.
Dobrym przykładem jest pacjentka, która straciła górne szóstki i siódemki, a pozostałe zęby „zamknęły” przestrzeń – w takim przypadku nie wystarczy tylko wstawić implanty. Trzeba najpierw ortodontycznie „rozsunąć” zęby, przywracając miejsce i właściwe kontakty zgryzowe.
Ortodoncja a periodontologia – leczenie na cienkiej granicy
U dorosłych pacjentów ze schorzeniami przyzębia leczenie ortodontyczne jest możliwe, ale wymaga szczególnej ostrożności i bliskiej współpracy z periodontologiem. Przesuwanie zębów w warunkach ograniczonej ilości kości wiąże się z ryzykiem:
-
pogłębienia recesji dziąseł,
-
zwiększenia ruchomości zębów,
-
dalszej utraty przyczepu łącznotkankowego.
Dlatego przed rozpoczęciem leczenia konieczne jest ustabilizowanie stanu przyzębia – poprzez skalingi, kiretaże, leczenie zapaleń i wdrożenie rygorystycznej higieny domowej. Często zaleca się wykonanie tomografii CBCT, by ocenić rozmieszczenie kości przyzębia w trzech wymiarach.
W trakcie leczenia ortodontycznego zęby są przesuwane bardzo powoli, z zastosowaniem łagodnych sił. Nierzadko stosuje się stałe retainery już w trakcie leczenia, by ograniczyć niekontrolowane ruchy zębów sąsiednich.
U pacjentów po leczeniu ortodontycznym i periodontologicznym można też rozważyć zabiegi odbudowy estetycznej – np. przeszczep dziąsła w miejscach recesji czy pokrycie powierzchni korzeni licówkami kompozytowymi.
Dyskrecja i komfort – nowoczesne metody leczenia
Dorośli pacjenci znacznie częściej wybierają aparat estetyczny lub nakładki ortodontyczne niż klasyczny aparat metalowy. Ma to związek z ich trybem życia, kontaktami zawodowymi oraz komfortem użytkowania. Najczęściej wybierane opcje to:
-
alignery (Invisalign, ClearCorrect, Orthocaps) – niemal niewidoczne, zdejmowane, wygodne, nie wpływają na mowę,
-
aparat estetyczny ceramiczny lub szafirowy – przezroczyste zamki, mniej widoczne,
-
aparat językowy (lingwalny) – przyklejany od strony językowej, całkowicie niewidoczny z zewnątrz.
Każda z tych metod ma swoje ograniczenia i wskazania. Wybór odpowiedniego systemu zależy od rodzaju wady, preferencji pacjenta oraz planu leczenia. W niektórych przypadkach można też łączyć różne metody – np. alignery w odcinku przednim, aparat stały w bocznym.
Ważnym elementem leczenia jest również retencja – czyli utrzymanie efektów po zakończeniu leczenia. U dorosłych pacjentów najczęściej stosuje się:
-
retainer stały (przyklejony drucik od strony językowej),
-
płytki retencyjne lub alignery retencyjne noszone na noc.
Wielu dorosłych pacjentów musi nosić retainery przez wiele lat – niekiedy nawet całe życie – szczególnie jeśli miały miejsce wcześniejsze nawroty wady zgryzu.
Ortodonta Dentistree Warszawa
ul. Oś Królewska 18 lok. U2
02-972 Warszawa – Wilanów
Skontaktuj się
