Endodoncja to dział stomatologii, który budzi wśród pacjentów skrajne emocje – od niepokoju po ulgę, gdy dzięki niej można uratować ząb przed usunięciem. Choć termin ten brzmi fachowo i często niezrozumiale, leczenie endodontyczne, czyli popularnie nazywane „leczeniem kanałowym”, to jedna z najczęściej wykonywanych procedur stomatologicznych na świecie. Czym dokładnie jest endodoncja? Kiedy się ją wykonuje? Jak wygląda cały proces leczenia? W tym artykule rozwiewamy wszystkie wątpliwości.
Co to jest endodoncja?
Endodoncja to dziedzina stomatologii zajmująca się leczeniem chorób miazgi zęba (czyli tkanki znajdującej się wewnątrz zęba) oraz tkanek okołowierzchołkowych – czyli struktur znajdujących się wokół korzenia zęba. Miazga zęba składa się głównie z nerwów, naczyń krwionośnych i tkanki łącznej. Jej główną funkcją jest odżywianie zęba oraz odbieranie bodźców - np. bólu.
Gdy miazga ulega zapaleniu lub martwicy, konieczne jest jej usunięcie – a następnie oczyszczenie, zdezynfekowanie i szczelne wypełnienie kanałów korzeniowych. Taki zabieg nosi nazwę leczenia kanałowego, a cały proces to właśnie leczenie endodontyczne.
Dlaczego miazga obumiera?
Przyczyn uszkodzenia lub śmierci miazgi może być wiele. Do najczęstszych należą:
-
głęboka próchnica, sięgająca do komory zęba,
-
wielokrotne zabiegi stomatologiczne na jednym zębie,
-
urazy mechaniczne – np. złamanie lub zwichnięcie zęba,
-
pęknięcia lub starcia szkliwa, które umożliwiają bakteriom dostęp do miazgi.
Kiedy bakterie dostaną się do wnętrza zęba, wywołują stan zapalny, który może prowadzić do martwicy miazgi, a następnie do rozwoju stanu zapalnego w okolicach wierzchołka korzenia. Nieleczony stan zapalny może skutkować powstaniem ropnia, torbieli, a w skrajnych przypadkach – nawet koniecznością ekstrakcji zęba.
Objawy wskazujące na konieczność leczenia kanałowego
Chociaż czasem martwica miazgi przebiega bezobjawowo, wiele osób doświadcza charakterystycznych dolegliwości, które powinny skłonić do pilnej wizyty u stomatologa. Do najczęstszych objawów należą:
-
silny, pulsujący ból zęba, szczególnie w nocy,
-
ból przy nagryzaniu lub dotyku,
-
nadwrażliwość na ciepło (trwały ból po kontakcie z gorącym pokarmem),
-
obrzęk dziąsła w okolicy zęba,
-
pojawienie się przetoki (czyli „pęcherzyka” z ropną wydzieliną),
-
przebarwienie korony zęba (zęb może stać się szary lub ciemniejszy).
Warto pamiętać, że wczesne wykrycie stanu zapalnego daje większe szanse na skuteczne leczenie i zachowanie zęba.
Jak wygląda leczenie endodontyczne?
Leczenie kanałowe to skomplikowany, ale precyzyjnie zaplanowany proces, który może przebiegać w jednej lub kilku wizytach – w zależności od stopnia zaawansowania zmian i liczby kanałów korzeniowych. Nowoczesna endodoncja opiera się na pracy w powiększeniu (np. pod mikroskopem zabiegowym), co zwiększa skuteczność i precyzję leczenia.
Główne etapy leczenia to:
-
Diagnoza i zdjęcie RTG lub tomografia CBCT – pozwala ocenić liczbę kanałów i stan tkanek okołowierzchołkowych.
-
Znieczulenie miejscowe – zabieg jest przeprowadzany całkowicie bezboleśnie.
-
Opracowanie dostępu do komory miazgi – lekarz usuwa próchnicę i otwiera koronę zęba.
-
Usunięcie miazgi i oczyszczenie kanałów – za pomocą narzędzi ręcznych i maszynowych, a także środków płuczących (np. podchloryn sodu).
-
Wypełnienie kanałów – po ich osuszeniu, kanały są szczelnie wypełniane specjalnym materiałem, najczęściej gutaperką.
-
Odbudowa korony zęba – ząb może być odbudowany kompozytem, wkładem koronowo-korzeniowym lub koroną protetyczną, w zależności od zniszczenia.
Statystyki leczenia kanałowego
Według danych Polskiego Towarzystwa Endodontycznego, leczenie kanałowe wykonuje się w Polsce średnio u ponad 3 milionów pacjentów rocznie. Na świecie liczba ta przekracza 100 milionów zabiegów rocznie, co czyni endodoncję jednym z filarów nowoczesnej stomatologii zachowawczej.
Skuteczność leczenia kanałowego wykonywanego przy użyciu mikroskopu zabiegowego sięga ponad 90%. Dla porównania, leczenie bez powiększenia ma skuteczność w granicach 60–75%. Również odsetek powikłań (np. perforacji, niedopełnienia kanałów, złamanych narzędzi) znacząco maleje, gdy zabieg przeprowadza doświadczony endodonta z użyciem nowoczesnych narzędzi.
Warto też wspomnieć, że przeciętny ząb trzonowy może mieć od 3 do nawet 6 kanałów, z czego niektóre są bardzo zakrzywione lub wąskie – dlatego leczenie „na oko” często okazuje się niewystarczające.
Nowoczesne technologie w endodoncji
Rozwój technologii stomatologicznej w ostatnich latach całkowicie odmienił oblicze endodoncji. Do najważniejszych innowacji należą:
-
Mikroskopy endodontyczne – umożliwiają dokładne zlokalizowanie nawet bardzo wąskich kanałów, ocenę szczelności wypełnienia, usuwanie złamanych narzędzi.
-
Systemy rotacyjne i reciprocacyjne – usprawniają mechaniczne opracowanie kanałów i zmniejszają ryzyko błędów.
-
Endometry – pozwalają precyzyjnie określić długość roboczą kanału.
-
Laseroterapia i ultradźwięki – wspomagają dezynfekcję i aktywację płynów płuczących.
-
CBCT (tomografia stożkowa) – trójwymiarowy obraz struktury korzeni pozwala planować nawet najbardziej skomplikowane leczenia.
Dzięki tym rozwiązaniom, leczenie kanałowe przestało być synonimem nieprzyjemnego i bolesnego doświadczenia, a stało się wysoce przewidywalnym i komfortowym zabiegiem.
Czy każdy ząb można leczyć kanałowo?
Choć leczenie endodontyczne jest bardzo skuteczne, istnieją sytuacje, w których lekarz może odradzić jego wykonanie. Przeciwwskazania to m.in.:
-
pęknięcie pionowe korzenia,
-
zbyt zaawansowany zanik kości wokół zęba,
-
brak możliwości dokładnego oczyszczenia kanałów (np. z powodu zwapnień),
-
nieopłacalność ekonomiczna – np. gdy odbudowa zęba wymaga kosztownego leczenia protetycznego, a rokowanie jest niepewne.
W takich przypadkach alternatywą może być usunięcie zęba i wykonanie implantów lub mostów.
Endodoncja w Dentistree Warszawa
ul. Oś Królewska 18 lok. U2
02-972 Warszawa – Wilanów
Skontaktuj się
