Diastema to medyczne określenie przerwy między zębami, najczęściej zlokalizowanej pomiędzy górnymi siekaczami przyśrodkowymi, czyli popularnymi „jedynkami”. Przerwa ta może mieć różną szerokość – od ledwie zauważalnej szczeliny po wyraźnie widoczny odstęp. Choć dla wielu osób diastema jest jedynie kwestią estetyki, w niektórych przypadkach może być oznaką głębszych problemów w jamie ustnej, takich jak wady zgryzu, nieprawidłowa budowa anatomiczna lub braki zębowe.
Diastema jest zjawiskiem dość powszechnym – zarówno u dzieci, jak i dorosłych. U dzieci, zwłaszcza w okresie wymiany zębów mlecznych na stałe, diastema może być zjawiskiem całkowicie naturalnym i przejściowym. Problem pojawia się, gdy przerwa nie zanika wraz z wyrzynaniem się zębów stałych lub występuje u dorosłych, nie będąc wynikiem fizjologicznego rozwoju.
Rodzaje diastem
W stomatologii wyróżnia się kilka typów diastem, zależnie od przyczyny ich powstania:
-
Diastema prawdziwa – spowodowana przerośniętym lub nisko przyczepionym wędzidełkiem wargi górnej. Tkanka ta może fizycznie oddzielać siekacze i uniemożliwiać ich zbliżenie.
-
Diastema rzekoma – występuje, gdy brakuje zawiązków zębów bocznych (np. siekaczy bocznych) lub są one znacznie mniejsze niż zwykle. W takiej sytuacji jedynki rozchodzą się na boki, tworząc widoczną szczelinę.
-
Diastema fizjologiczna – pojawia się u dzieci w wieku około 6–8 lat, zanim wyrżną się kły i siekacze boczne. Zwykle znika samoistnie wraz z pełnym uzębieniem stałym.
-
Diastema pourazowa lub nabyta – może pojawić się na skutek urazu, chorób przyzębia, paradontozy, a także złych nawyków (np. nacisku języka na zęby podczas mówienia lub połykania).
Przyczyny powstawania diastemy
Powstawanie diastemy może mieć wiele przyczyn – od genetycznych po środowiskowe. Wśród najczęściej spotykanych znajdują się:
-
Przerost wędzidełka wargi górnej – zbyt grube lub nisko przyczepione wędzidełko może fizycznie rozdzielać zęby i utrudniać ich zbliżenie się do siebie.
-
Nieprawidłowy rozwój uzębienia – zbyt małe zęby w stosunku do kości szczęki, brak niektórych zębów lub ich nieprawidłowe ustawienie może prowadzić do powstania przerw.
-
Wady zgryzu – np. zgryz otwarty lub przodozgryz sprzyjają powstawaniu odstępów między zębami.
-
Choroby przyzębia – utrata przyczepu kostnego prowadzi do rozchwiania zębów, ich przemieszczania i powstawania szpar.
-
Nawyki parafunkcyjne – np. ssanie kciuka, naciskanie językiem na przednie zęby lub częste używanie smoczka w dzieciństwie.
Czy diastema wymaga leczenia?
Nie każda diastema musi być leczona. W wielu przypadkach, zwłaszcza jeśli jest niewielka i nie towarzyszą jej inne problemy z uzębieniem, może być traktowana jako cecha indywidualna uśmiechu. Diastema często uznawana jest za charakterystyczny element urody – wiele znanych osób, w tym aktorów, modeli i muzyków, nie decyduje się na jej zamykanie, traktując ją jako swój znak rozpoznawczy.
Jednak jeśli przerwa jest bardzo szeroka, powoduje dyskomfort, wpływa na estetykę uśmiechu, artykulację dźwięków lub jest wynikiem wad zgryzu – warto rozważyć je leczenie diastemy.
Jak leczy się diastemę?
Współczesna stomatologia estetyczna i ortodoncja oferują kilka metod leczenia diastemy, dostosowanych do przyczyny i oczekiwań pacjenta:
-
Bonding kompozytowy – metoda polegająca na modelowaniu zębów za pomocą materiału kompozytowego. Zabieg trwa krótko, jest bezbolesny i nieinwazyjny. Idealny dla mniejszych przerw i szybkich efektów.
-
Licówki porcelanowe – cienkie nakładki na zęby, które pozwalają zamknąć przerwę, zmienić kształt i kolor zębów. To trwałe rozwiązanie dla osób oczekujących najwyższej estetyki.
-
Leczenie ortodontyczne – w przypadku większych diastem lub obecności wad zgryzu, najlepszym rozwiązaniem może być aparat ortodontyczny lub nowoczesne przezroczyste nakładki (alignery), które przesuwają zęby do prawidłowej pozycji.
-
Zabieg chirurgiczny (frenotomia) – jeśli przyczyną diastemy jest przerośnięte wędzidełko, lekarz może zaproponować jego podcięcie. Często jest to konieczny etap przed leczeniem ortodontycznym, aby zapobiec nawrotowi przerwy po zakończeniu terapii.
Czy diastema może się powiększać?
Tak, w niektórych przypadkach przerwa między zębami może się powiększać z czasem, zwłaszcza jeśli nie zostanie usunięta jej przyczyna – na przykład nawykowy nacisk języka lub choroby przyzębia. Dlatego ważne jest, by nie bagatelizować pojawiających się szpar w uzębieniu, szczególnie jeśli wcześniej nie występowały.
Warto również dodać, że nawet po skutecznym leczeniu ortodontycznym, istnieje ryzyko nawrotu diastemy – zwłaszcza jeśli nie została skorygowana przyczyna (np. wędzidełko lub nawyki językowe). Z tego względu lekarze często zalecają stosowanie retencji po zakończeniu leczenia – stałej lub ruchomej – aby utrwalić efekt.
Zobacz: Zamykanie diastemy w Dentistree
