Paradontoza, inaczej zapalenie przyzębia (periodontitis), to przewlekła choroba tkanek otaczających ząb, czyli dziąseł, ozębnej, cementu korzeniowego oraz kości wyrostka zębodołowego. Choć często mylnie uznaje się ją za problem jedynie stomatologiczny, jej skutki sięgają znacznie głębiej, wpływając również na zdrowie ogólnoustrojowe pacjenta.
Jak rozwija się paradontoza?
Choroba najczęściej rozpoczyna się od stanu zapalnego dziąseł (gingivitis), który wywołany jest przez bakterie znajdujące się w płytce nazębnej. W początkowym etapie objawia się on zaczerwienieniem, obrzękiem i krwawieniem dziąseł, szczególnie podczas szczotkowania. Jeśli jednak nie zostanie podjęte odpowiednie leczenie i poprawiona higiena jamy ustnej, stan ten przechodzi w przewlekłe zapalenie przyzębia. W zaawansowanej fazie dochodzi do zniszczenia struktur utrzymujących ząb w zębodole – głównie kości i więzadeł. W efekcie ząb zaczyna się chwiać, przesuwać, a ostatecznie może wypaść.
Mechanizm choroby - reakcja organizmu
Mechanizm rozwoju paradontozy jest złożony i nie ogranicza się tylko do działania bakterii. Kluczową rolę odgrywa tu również reakcja immunologiczna organizmu. W odpowiedzi na obecność drobnoustrojów organizm uruchamia mechanizmy obronne, które – zamiast zwalczyć zakażenie – prowadzą do niszczenia własnych tkanek. Cytokiny prozapalne, enzymy lityczne oraz aktywowane komórki odpornościowe przyczyniają się do degradacji tkanek miękkich i twardych przyzębia. Powstają tzw. kieszonki dziąsłowe, w których gromadzą się bakterie i resztki pokarmowe, co dodatkowo pogłębia problem.
Jak powszechna jest paradontoza?
Paradontoza jest jedną z najczęstszych chorób przewlekłych na świecie. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, choroby przyzębia dotykają około 20–50% populacji dorosłej. Szacuje się, że ciężkie zapalenie przyzębia (tzw. severe periodontitis) występuje u około 14% ludzi na całym świecie, co przekłada się na ponad miliard osób. Choroba ta zajmuje jedno z czołowych miejsc w globalnym rankingu schorzeń przewlekłych pod względem obciążenia populacji (mierzonego wskaźnikiem YLD – lat życia przeżytych z niepełnosprawnością).
Statystyki dotyczące Polski
W Polsce sytuacja wygląda równie niepokojąco. Badania epidemiologiczne wskazują, że niemal 70% dorosłych Polaków zmaga się z różnymi postaciami chorób przyzębia. W grupie wiekowej 35–44 lata tylko około 1% osób ma całkowicie zdrowe przyzębie. W populacji osób powyżej 65. roku życia zaawansowana paradontoza występuje u około 38–39% badanych. Dodatkowo, badania przeprowadzone w Polsce wykazały, że około 21% dorosłych cierpi na postać zaawansowaną choroby, a kolejne 21% – na umiarkowaną. Oznacza to, że niemal co drugi dorosły Polak doświadcza istotnych problemów z przyzębiem.
Objawy paradontozy
Objawy paradontozy są zróżnicowane i często długo pozostają niezauważone przez pacjenta. Do najczęstszych należą: krwawienie dziąseł (zwłaszcza podczas szczotkowania lub jedzenia twardych pokarmów), obrzęk i zaczerwienienie dziąseł, nieprzyjemny zapach z ust, nadwrażliwość zębów na zimno, ciepło lub dotyk, cofanie się dziąseł oraz powstawanie kieszonek dziąsłowych. W miarę postępu choroby pojawia się także ruchomość zębów, trudności w gryzieniu i przesuwanie się zębów w łuku. Warto podkreślić, że paradontoza przez długi czas może rozwijać się bezboleśnie, dlatego wielu pacjentów trafia do stomatologa dopiero w zaawansowanym stadium choroby.
Diagnostyka paradontozy
Współczesna stomatologia dysponuje skutecznymi metodami diagnostyki paradontozy. Do podstawowych narzędzi należą: badanie kliniczne głębokości kieszonek dziąsłowych przy użyciu specjalistycznej sondy periodontologicznej, ocena stanu kości na podstawie zdjęć RTG oraz testy mikrobiologiczne. Dzięki nim można precyzyjnie określić stadium choroby i zaplanować indywidualny plan leczenia.
Czynniki ryzyka
Czynniki ryzyka rozwoju paradontozy są wielorakie. Oprócz niewłaściwej higieny jamy ustnej, ogromną rolę odgrywa palenie papierosów – osoby palące mają znacznie większe ryzyko utraty zębów niż niepalący. Inne istotne czynniki to: stres, nieprawidłowa dieta, przewlekłe choroby ogólnoustrojowe (np. cukrzyca), zaburzenia hormonalne, niedobory odporności, a także czynniki genetyczne.
Związek z chorobami ogólnoustrojowymi
Paradontoza nie jest schorzeniem izolowanym – coraz więcej badań wskazuje na jej związek z chorobami ogólnoustrojowymi. Utrzymujący się stan zapalny w jamie ustnej może wpływać na rozwój miażdżycy, chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy typu 2, przewlekłej choroby nerek, a nawet choroby Alzheimera. Dlatego dbałość o zdrowie przyzębia powinna być traktowana nie tylko jako element profilaktyki stomatologicznej, ale również jako część profilaktyki zdrowotnej całego organizmu.
Znaczenie profilaktyki
Niezwykle istotna jest także edukacja pacjentów w zakresie profilaktyki chorób przyzębia. Codzienne, prawidłowe szczotkowanie zębów (minimum dwa razy dziennie), stosowanie nici dentystycznej lub irygatora, unikanie palenia papierosów, regularne wizyty kontrolne u stomatologa oraz profesjonalne usuwanie kamienia nazębnego co 6–12 miesięcy to podstawowe kroki w zapobieganiu paradontozie. Warto także pamiętać o roli diety – produkty bogate w witaminę C, antyoksydanty i błonnik wspierają zdrowie dziąseł i całej jamy ustnej.
Leczenie i zatrzymanie choroby
Mimo że paradontoza ma charakter przewlekły i nie zawsze daje się całkowicie wyleczyć, wczesne wykrycie i podjęcie leczenia pozwala na zatrzymanie jej postępu i zachowanie własnych zębów przez długie lata. Współpraca pacjenta z lekarzem periodontologiem oraz systematyczna profilaktyka stanowią klucz do sukcesu w walce z tą chorobą.
Leczenie Paradontozy
ul. Oś Królewska 18 lok. U2
02-972 Warszawa – Wilanów
Skontaktuj się
