Paradontoza, zwana również zapaleniem przyzębia, to jedno z najczęściej spotykanych schorzeń w gabinetach stomatologicznych. Jest przewlekłą chorobą zapalną, która dotyka tkanek otaczających zęby, co może prowadzić do ich osłabienia, rozchwiania, a nawet utraty. Paradontoza rozwija się stopniowo i często bezbolesnie, przez co wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy z jej istnienia aż do zaawansowanego stadium. Warto jednak wiedzieć, że paradontoza to choroba możliwa do zahamowania, jeśli odpowiednio wcześnie wdroży się skuteczne leczenie.
Czym jest paradontoza?
Paradontoza jest chorobą, która obejmuje tkanki przyzębia – struktury odpowiedzialne za stabilizację i utrzymanie zębów w kości. To przewlekły proces zapalny, który zazwyczaj rozpoczyna się od stanów zapalnych dziąseł (gingivitis), a w miarę postępu może obejmować także więzadła i kości wokół zębów. Z czasem dochodzi do ich stopniowego zaniku, co powoduje rozchwianie zębów, recesję dziąseł oraz inne niepokojące objawy.
W przypadku paradontozy bakterie obecne w jamie ustnej i nagromadzona płytka nazębna prowadzą do przewlekłego stanu zapalnego. Jeśli nie zostanie on w porę zdiagnozowany i odpowiednio leczony, może uszkodzić tkanki przyzębia, prowadząc do zaniku kości i utraty zębów. Choroba ta jest często diagnozowana u osób po 30. roku życia, ale może pojawić się wcześniej, zwłaszcza w przypadku nieprawidłowej higieny jamy ustnej lub czynników genetycznych.
Najczęstsze przyczyny paradontozy
Paradontoza jest schorzeniem wieloczynnikowym, co oznacza, że jej rozwój zależy od różnych czynników. Do najważniejszych przyczyn paradontozy zaliczają się:
Płytka nazębna i kamień: Najważniejszą przyczyną paradontozy są bakterie obecne w płytce nazębnej, które gromadzą się na zębach i w okolicach dziąseł. Płytka nazębna to lepka warstwa składająca się z resztek jedzenia, bakterii i ich produktów przemiany materii. Jeśli nie jest regularnie usuwana, twardnieje i przekształca się w kamień nazębny, który wywołuje stan zapalny dziąseł i pogarsza stan przyzębia.
Nieprawidłowa higiena jamy ustnej: Brak odpowiedniego szczotkowania zębów, zaniedbywanie używania nici dentystycznej czy płukanek antybakteryjnych powoduje gromadzenie się płytki bakteryjnej i kamienia, co jest bezpośrednią przyczyną paradontozy.
Czynniki genetyczne: Badania wskazują, że predyspozycje genetyczne również mogą mieć znaczenie w rozwoju paradontozy. Jeśli choroba ta występowała w rodzinie, istnieje większe ryzyko jej wystąpienia.
Palenie tytoniu: Osoby palące mają większe ryzyko wystąpienia paradontozy, ponieważ nikotyna i inne substancje zawarte w dymie tytoniowym osłabiają odporność organizmu i zdolność dziąseł do regeneracji, co sprzyja rozwojowi zapalenia przyzębia.
Choroby ogólnoustrojowe: Cukrzyca, osteoporoza oraz choroby układu krążenia mogą wpływać na stan przyzębia. Cukrzyca, zwłaszcza niekontrolowana, zwiększa ryzyko infekcji i utrudnia procesy gojenia, co czyni pacjentów bardziej podatnymi na paradontozę.
Stres i dieta uboga w witaminy: Wysoki poziom stresu i niedobory witamin (szczególnie witamin C i D) również mogą wpływać na rozwój paradontozy. Stres osłabia układ odpornościowy, a dieta ma bezpośredni wpływ na regenerację tkanek.
Złe uzupełnienia protetyczne i wady zgryzu: Niewłaściwie wykonane korony, mosty czy wypełnienia mogą powodować gromadzenie się płytki w trudnodostępnych miejscach, sprzyjając rozwojowi bakterii i paradontozy. Podobnie nieleczone wady zgryzu mogą dodatkowo obciążać tkanki przyzębia.
Objawy paradontozy
Wczesne objawy paradontozy mogą być mało charakterystyczne, co sprawia, że wielu pacjentów ignoruje pierwsze sygnały choroby. Jednak zwrócenie uwagi na poniższe objawy może pomóc w szybszej diagnostyce i zapobiegnięciu postępowi choroby:
Krwawienie dziąseł: Jest to jeden z pierwszych i najbardziej charakterystycznych objawów paradontozy. Krwawienie dziąseł pojawia się podczas szczotkowania, nitkowania lub nawet spontanicznie, np. podczas jedzenia.
Zaczerwienienie i obrzęk dziąseł: Zdrowe dziąsła mają jasnoróżowy kolor. Paradontoza powoduje ich zaczerwienienie, opuchnięcie oraz bolesność na dotyk.
Recesje dziąseł: W miarę postępu choroby dochodzi do obniżenia linii dziąseł, co skutkuje obnażeniem korzeni zębów. Powoduje to nadwrażliwość zębów na zmiany temperatury oraz inne bodźce.
Przesunięcia i rozchwianie zębów: Paradontoza może powodować rozchwianie zębów, które stają się bardziej ruchome, co czasem prowadzi do ich przesunięcia lub wydłużenia.
Nieprzyjemny zapach z ust: Bakterie odpowiedzialne za paradontozę wydzielają toksyny, które przyczyniają się do nieświeżego oddechu.
Ból podczas żucia: W zaawansowanych stadiach choroby żucie może stać się bolesne, co wynika z osłabienia i rozchwiania zębów.
Diagnostyka paradontozy
Diagnostyka paradontozy zaczyna się od wizyty u stomatologa, który przeprowadza szczegółowy wywiad i ocenia stan przyzębia. Dentysta może użyć specjalistycznych narzędzi do pomiaru głębokości kieszonek dziąsłowych – są to przestrzenie między dziąsłem a zębem, które powiększają się w wyniku zapalenia.
Badanie obejmuje również ocenę poziomu recesji dziąseł, rozchwiania zębów oraz obecności kamienia nazębnego. Często stosowane są zdjęcia rentgenowskie, które umożliwiają ocenę stanu kości wokół zębów. Pomaga to stomatologowi w określeniu stopnia zaawansowania choroby i zaplanowaniu odpowiedniego leczenia.
Etapy leczenia paradontozy
Leczenie paradontozy jest procesem złożonym, który składa się z różnych etapów w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Wśród najczęstszych metod leczenia paradontozy wyróżniamy:
- Skaling i piaskowanie: Skaling to mechaniczne usuwanie kamienia nazębnego, które można wykonać za pomocą ultradźwięków. Po skalingu przeprowadza się piaskowanie, które polega na usunięciu resztek osadów i powierzchniowych przebarwień z zębów. Piaskowanie i polerowanie wygładzają powierzchnię zębów, co utrudnia gromadzenie się płytki bakteryjnej.
- Kiretaż: To zabieg polegający na oczyszczeniu kieszonek dziąsłowych, aby usunąć bakterie oraz zakażone tkanki. Kiretaż może być zamknięty lub otwarty, w zależności od głębokości kieszonek i stopnia uszkodzenia tkanek.
- Antybiotykoterapia: W przypadku zaawansowanej paradontozy stomatolog może przepisać antybiotyki, aby zwalczyć bakterie wywołujące stan zapalny. Leki te mogą być stosowane miejscowo, np. w postaci żeli, lub doustnie.
- Leczenie chirurgiczne: W zaawansowanych stadiach paradontozy stosuje się zabiegi chirurgiczne, takie jak operacje płatowe czy przeszczepy dziąseł, które mają na celu przywrócenie struktury przyzębia i stabilności zębów.
- Regeneracja kości i tkanek: W niektórych przypadkach możliwa jest regeneracja utraconych tkanek przyzębia przy pomocy biomateriałów wspomagających odbudowę kości. Tego typu zabiegi dają szansę na przywrócenie zdrowia przyzębia nawet w bardzo zaawansowanych stadiach choroby.
Zobacz: Leczenie Paradontozy w Dentistree
Profilaktyka paradontozy
Profilaktyka paradontozy odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu jej rozwojowi. Podstawą jest utrzymanie higieny jamy ustnej – regularne szczotkowanie, nitkowanie oraz używanie płynów do płukania jamy ustnej. Ponadto należy pamiętać o:
- Regularnych wizytach kontrolnych u stomatologa, które pozwalają na wczesne wykrycie problemów.
- Profesjonalnym oczyszczaniu zębów przynajmniej raz lub dwa razy w roku.
- Zdrowej diecie bogatej w witaminy i minerały wspomagające zdrowie dziąseł, jak witamina C i D.
- Unikaniu palenia tytoniu i ograniczaniu stresu, które osłabiają odporność organizmu.
- Wczesnym reagowaniu na objawy, takie jak krwawienie dziąseł, co pozwala uniknąć powikłań.
Bibliografia
- Bartold, P. M., & Van Dyke, T. E. (2013). Periodontitis: A host-mediated disruption of microbial homeostasis. Unlearning learned concepts. Periodontology 2000, 62(1), 203-217.
- Chapple, I. L., & Genco, R. (2013). Diabetes and periodontal diseases: Consensus report of the Joint EFP/AAP Workshop on Periodontitis and Systemic Diseases. Journal of Clinical Periodontology, 40(S14), S106-S112.
- Kinane, D. F., Stathopoulou, P. G., & Papapanou, P. N. (2017). Periodontal diseases. Nature Reviews Disease Primers, 3, 17038.
- Kowalska, M. (2019). Periodontologia współczesna: podstawy diagnostyki i leczenia paradontozy. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
- Slots, J. (2017). Periodontology: Past, present, perspectives. Periodontology 2000, 75(1), 7-15.
- Van Dyke, T. E., & Sima, C. (2020). Understanding resolution of inflammation in periodontal diseases: Is chronic inflammatory periodontitis a failure to resolve?. Frontiers in Immunology, 11, 985.
- Zybutz, M., Grzesiak, M., & Kolodziejczyk, L. (2018). Paradontoza – przyczyny, objawy i leczenie. Stomatologia Praktyczna, 3, 34-42.
- Zareba, M., & Kotowski, M. (2021). Związek chorób układu krążenia z paradontozą – przegląd literatury. Przegląd Stomatologiczny, 68(2), 101-110.
- American Academy of Periodontology. (2019). Comprehensive periodontal therapy: Diagnosis, treatment, and maintenance. Journal of Periodontology, 90(8), 957-964.
- Lindhe, J., Lang, N. P., & Karring, T. (2015). Periodontal Health and Systemic Conditions. Wiley-Blackwell.
