Stan dziąseł to nie tylko efekt codziennej higieny jamy ustnej, ale również odbicie ogólnego stanu zdrowia organizmu. Jednym z kluczowych czynników wpływających na kondycję przyzębia jest dieta. To, co jemy – lub czego nam brakuje – ma ogromny wpływ na odporność błon śluzowych, regenerację tkanek i zdolność organizmu do obrony przed bakteriami wywołującymi zapalenia dziąseł. Coraz więcej badań potwierdza, że dieta bogata w składniki przeciwzapalne może nie tylko chronić dziąsła, ale też wspomagać leczenie chorób przyzębia.
Dziąsła w pierwszej linii obrony
Dziąsła to nie tylko estetyczny element uśmiechu – pełnią ważną funkcję ochronną. Jako część przyzębia, stanowią barierę pomiędzy środowiskiem jamy ustnej a wnętrzem organizmu. Gdy bariera ta zostaje osłabiona, np. przez przewlekły stan zapalny wywołany płytką bakteryjną, może dojść do stopniowej destrukcji tkanek wspierających ząb. W takim przypadku mówimy o zapaleniu przyzębia – jednej z najczęstszych chorób jamy ustnej u dorosłych.
W Polsce, według badań epidemiologicznych, objawy zapalenia dziąseł występują u ponad 70% osób dorosłych, a zaawansowane postaci chorób przyzębia u nawet 40% pacjentów po 65. roku życia. Czynnikiem wyjściowym jest zawsze płytka bakteryjna, ale odporność tkanek i siła reakcji zapalnej są silnie modulowane przez to, co dostarczamy organizmowi wraz z pożywieniem.
Składniki odżywcze kluczowe dla zdrowych dziąseł
Witamina C
To jeden z najważniejszych mikroskładników wpływających na zdrowie przyzębia. Witamina C bierze udział w syntezie kolagenu – głównego białka strukturalnego tkanek łącznych, w tym dziąseł. Jej niedobór osłabia naczynia krwionośne, prowadzi do krwawienia dziąseł i spowalnia regenerację tkanek.
W badaniu opublikowanym przez National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES), osoby spożywające poniżej 60 mg witaminy C dziennie miały 1,5 razy wyższe ryzyko zapalenia dziąseł w porównaniu do osób spożywających zalecaną dawkę.
Dobrymi źródłami witaminy C są: papryka, natka pietruszki, cytrusy, kiwi, brokuły.
Wapń i witamina D
Wapń i witamina D są kluczowe dla zdrowia kości, a co za tym idzie – także dla struktur wspierających zęby. Wapń wpływa na mineralizację kości wyrostka zębodołowego, a witamina D reguluje jego wchłanianie oraz działa immunomodulująco.
Badania wykazały, że osoby z niedoborem witaminy D (poziom poniżej 20 ng/ml) mają o 30% większe ryzyko rozwoju paradontozy. Co więcej, niedobór witaminy D wiąże się z częstszym występowaniem krwawienia dziąseł.
Źródła: tłuste ryby morskie, jaja, nabiał, słońce (synteza skórna).
Koenzym Q10
Jest naturalnym przeciwutleniaczem obecnym w mitochondriach komórek. W badaniach klinicznych wykazano, że stosowanie suplementacji Q10 może zmniejszać nasilenie zapalenia dziąseł i wspomagać leczenie chorób przyzębia.
Kwasy omega-3
Kwasy tłuszczowe omega-3 działają przeciwzapalnie i zmniejszają produkcję cytokin prozapalnych (np. IL-1, TNF-α), które biorą udział w destrukcji tkanek przyzębia. Regularne spożywanie DHA i EPA wiąże się z niższym ryzykiem zaawansowanej choroby przyzębia.
W badaniu przeprowadzonym wśród 9000 dorosłych Amerykanów wykazano, że osoby z wyższym poziomem omega-3 we krwi miały o 23% niższe ryzyko chorób przyzębia niż osoby z najniższym poziomem.
Źródła: tłuste ryby morskie (łosoś, makrela, sardynki), siemię lniane, orzechy włoskie.
Polifenole i antyoksydanty
Związki obecne w warzywach, owocach, zielonej herbacie czy kakao chronią komórki przed stresem oksydacyjnym, który odgrywa istotną rolę w rozwoju przewlekłych stanów zapalnych. Polifenole mogą hamować rozwój patogennych bakterii jamy ustnej, takich jak Porphyromonas gingivalis – jeden z głównych czynników paradontozy.
Dieta a biofilm bakteryjny
Nie tylko niedobory składników odżywczych wpływają na dziąsła – równie ważne jest to, jakie produkty dominują w diecie. Nadmierne spożycie cukrów prostych i wysoko przetworzonej żywności sprzyja rozwojowi płytki bakteryjnej oraz kwasowej mikroflory w jamie ustnej. Bakterie te produkują toksyny, które wywołują stan zapalny dziąseł, a także prowadzą do rozwoju próchnicy.
Dieta bogata w błonnik (warzywa, owoce, pełne ziarna) wspomaga mechaniczne oczyszczanie zębów i przestrzeni międzyzębowych, a także stymuluje wydzielanie śliny – naturalnego czynnika neutralizującego kwasy i wspierającego remineralizację szkliwa.
Żywienie a leczenie periodontologiczne
Coraz więcej lekarzy periodontologów zwraca uwagę na dietę jako element wspomagający leczenie chorób przyzębia. Zalecenia żywieniowe dla pacjentów z paradontozą coraz częściej obejmują:
-
dietę bogatą w witaminę C, D, wapń, omega-3,
-
ograniczenie cukrów prostych i przetworzonych tłuszczów,
-
spożycie surowych warzyw i owoców jako „naturalnej szczoteczki”,
-
odpowiednie nawodnienie i unikanie używek (alkohol, papierosy).
W jednym z badań klinicznych pacjenci z przewlekłym zapaleniem przyzębia, którzy przez 12 tygodni stosowali dietę przeciwzapalną, wykazali znaczną redukcję głębokości kieszonek dziąsłowych oraz obniżenie poziomu markerów zapalnych w płynie dziąsłowym – niezależnie od tradycyjnego leczenia mechanicznego.
Periodontolog Leczenie Dziąseł
ul. Oś Królewska 18 lok. U2
02-972 Warszawa – Wilanów
Skontaktuj się
