Paradontoza, czyli przewlekłe zapalenie przyzębia, to choroba, która rozwija się powoli, często przez wiele lat bez wyraźnych objawów bólowych. Niestety, wielu pacjentów trafia do gabinetu stomatologicznego dopiero w zaawansowanym stadium, kiedy zniszczenia są już nieodwracalne. Tymczasem skuteczna diagnostyka paradontozy jest możliwa już we wczesnych etapach choroby – wystarczy odpowiednia kontrola i specjalistyczne badania. Współczesna stomatologia dysponuje szeregiem narzędzi umożliwiających dokładną ocenę stanu przyzębia, co pozwala na szybkie rozpoczęcie leczenia i zatrzymanie postępu choroby.
Dlaczego wczesna diagnoza jest tak ważna?
Z danych Światowej Organizacji Zdrowia wynika, że paradontoza dotyczy nawet do 50% dorosłej populacji na świecie. Ciężkie przypadki tej choroby obserwuje się u około 14% dorosłych, co oznacza ponad miliard ludzi. W Polsce sytuacja wygląda jeszcze bardziej niepokojąco – badania epidemiologiczne wskazują, że około 70% dorosłych Polaków cierpi na choroby przyzębia w różnym stopniu zaawansowania. U osób w wieku 35–44 lat tylko około 1–2% ma całkowicie zdrowe dziąsła. Większość z tych przypadków mogłaby zostać wcześnie wykryta i zatrzymana dzięki prostym procedurom diagnostycznym.
Wywiad i ocena kliniczna
Podstawą skutecznej diagnostyki paradontozy jest dokładny wywiad lekarski oraz badanie kliniczne jamy ustnej. Lekarz periodontolog pyta pacjenta o obecność krwawienia dziąseł, nadwrażliwości zębów, nieprzyjemnego zapachu z ust, wrażenie „luzów” między zębami oraz trudności w gryzieniu. Istotne są również informacje dotyczące palenia papierosów, przewlekłych chorób ogólnoustrojowych (np. cukrzycy), stresu, stosowania leków i historii chorób przyzębia w rodzinie.
Podczas oględzin lekarz ocenia kolor, kształt i konsystencję dziąseł, obecność kamienia nazębnego, recesji dziąseł oraz ewentualne zmiany w ustawieniu zębów. Już na tym etapie można zauważyć pierwsze oznaki stanu zapalnego – obrzęk, zaczerwienienie, krwawienie przy dotyku.
Pomiar głębokości kieszonek dziąsłowych
Jednym z najważniejszych elementów diagnostyki paradontozy jest pomiar głębokości kieszonek dziąsłowych za pomocą specjalnej sondy periodontologicznej. U zdrowego pacjenta głębokość rowka dziąsłowego wynosi 1–3 mm. W przypadku zapalenia przyzębia kieszonki mogą mieć głębokość od 4 mm do nawet 10 mm, co wskazuje na znaczne zniszczenie tkanek przyzębia.
Podczas badania lekarz dokonuje pomiaru przy każdym zębie w kilku punktach (najczęściej w 6). Wyniki są zapisywane i analizowane – zarówno pojedynczy głęboki pomiar, jak i ogólny obraz sytuacji. Dodatkowo sprawdza się obecność krwawienia podczas sondowania (BOP – bleeding on probing), co jest bezpośrednim wskaźnikiem stanu zapalnego.
W krajach rozwiniętych standardem jest stosowanie wskaźników periodontologicznych, takich jak CPI (Community Periodontal Index), API (Approximal Plaque Index), SBI (Sulcus Bleeding Index) czy CAL (Clinical Attachment Loss). Pozwalają one na obiektywną ocenę stanu przyzębia i jego postępów lub regresji w czasie leczenia.
Badania radiologiczne
Niezwykle ważnym narzędziem w diagnostyce paradontozy są zdjęcia RTG. Najczęściej wykonywane są zdjęcia skrzydłowo-zgryzowe (bite-wing) oraz zdjęcia pantomograficzne (OPG), które pozwalają ocenić wysokość kości wyrostka zębodołowego oraz obecność ubytków w obrębie korzeni.
W zaawansowanych przypadkach stosuje się również tomografię CBCT (tomografia stożkowa), która daje trójwymiarowy obraz struktur kostnych i umożliwia precyzyjne planowanie leczenia – np. zabiegów regeneracyjnych, przeszczepów kości lub implantacji.
Ubytek kości w obrazie RTG jest jednym z najważniejszych wskaźników zaawansowania paradontozy. W przypadkach zaawansowanych może dochodzić do poziomego zaniku kości lub jej ubytków pionowych, obejmujących 30–100% długości korzenia.
Testy mikrobiologiczne i genetyczne
W nowoczesnej diagnostyce periodontologicznej coraz częściej stosuje się testy mikrobiologiczne, które polegają na pobraniu próbki z kieszonki dziąsłowej i identyfikacji obecnych tam bakterii. Badania takie pomagają ustalić, które szczepy bakterii dominują u danego pacjenta, co pozwala na wdrożenie odpowiedniej terapii – np. celowanej antybiotykoterapii lub terapii probiotycznej.
Oprócz testów bakteryjnych dostępne są również testy genetyczne, które oceniają indywidualną podatność pacjenta na choroby przyzębia. U niektórych osób występują polimorfizmy genów odpowiedzialnych za nadmierną odpowiedź zapalną, co sprawia, że nawet przy dobrej higienie mogą oni szybciej rozwijać objawy paradontozy. Dzięki takiej diagnostyce można wcześniej wprowadzić wzmożoną profilaktykę.
Diagnostyka komputerowa i skanery cyfrowe
W wielu nowoczesnych gabinetach stomatologicznych coraz częściej stosuje się cyfrowe skanery wewnątrzustne, które umożliwiają tworzenie dokładnych modeli 3D jamy ustnej. Dzięki nim możliwa jest wizualizacja zmian w przyzębiu, kontrola postępów leczenia i łatwiejsze planowanie zabiegów.
Niektóre systemy pozwalają również na cyfrowe pomiary kieszonek dziąsłowych i ocenę poziomu kości. Choć te technologie nie zastępują klasycznych badań, stanowią ich cenne uzupełnienie i zwiększają precyzję diagnozy.
Rola wizyt kontrolnych
Mimo dostępności zaawansowanych technologii, najważniejszym elementem diagnostyki paradontozy pozostaje regularna wizyta kontrolna u dentysty. Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Periodontologicznego, osoby dorosłe powinny odbywać przegląd stanu przyzębia przynajmniej raz do roku, a pacjenci z grupy ryzyka – nawet co 3–6 miesięcy.
Statystyki wskazują jednak, że tylko około 30% Polaków odwiedza dentystę regularnie, a nawet 40% zgłasza się dopiero w przypadku bólu lub znacznych dolegliwości. To sprawia, że wiele przypadków paradontozy diagnozowanych jest zbyt późno – dopiero, gdy doszło już do utraty tkanek i ruchomości zębów.
Leczenie Paradontozy w Warszawie
ul. Oś Królewska 18 lok. U2
02-972 Warszawa – Wilanów
Skontaktuj się
